Αρχική > themataΘέματα>
• Εγκέλαδος !

Μας ταρακούνησε πάλι η γη…

Η Ελλάδα είναι σεισμογενής χώρα και η αλήθεια είναι πως πρέπει να βρούμε ένα σωστό τρόπο συγκατοίκησης με τους σεισμούς.

Οι σεισμοί σαν γεωλογικό φαινόμενο, ήταν γνωστοί από την αρχαιότητα και βέβαια  αποδίδονταν στον μυθολογικό εγκέλαδο, του οποίου το όνομα βγαίνει από την  σύντμηση των λέξεων έγκειμαι και λας(= πέτρα) και υποδηλώνει τον εγκατεστημένο στα πετρώματα, δηλαδή στον στερεό φλοιό της Γης.

Ο Εγκέλαδος κατά την ελληνική μυθολογία φέρεται ως γιος του Ταρτάρου και της Γης.

Ήταν ο αρχηγός των Γιγάντων και έπαιξε πρωτεύοντα ρόλο στη Γιγαντομαχία ήταν ένας από τους Γίγαντες με τα εκατό χέρια, Εκατόγχειρες, κατά τη διάρκεια της οποίας έχασε τη ζωή του.

Σύμφωνα με κάποιες παραλλαγές του μύθου που συνδέονται με το όνομά του και τον θάνατό του, τον σκότωσε ο Σειληνός ο ακόλουθος του θεού Διόνυσου, ή τον κατακεραύνωσε ο αντίπαλός του ο Δίας και μετά τον έθαψε ρίχνοντας πάνω του την Όσσα ή την Όθρη.

Ο επικρατέστερος όμως μύθος αναφέρει ότι στη Γιγαντομαχία ο Εγκέλαδος ήταν αντίπαλος της θεάς Αθηνάς, που τον εξουδετέρωσε ρίχνοντας πάνω του τη Σικελία.

Από τότε ο Εγκέλαδος προσπαθώντας να ελευθερωθεί, προκαλεί σεισμούς και εκρήξεις του ηφαιστείου της Αίτνας.

Ο Παυσανίας αναφέρει και άλλη μία εκδοχή,

Σύμφωνα με την οποία η θεά Αθηνά σκότωσε τον Εγκέλαδο ρίχνοντας επάνω του το τέθριππο άρμα της.

Με βάση την εκδοχή αυτή δημιουργήθηκαν πολλά ανάγλυφα σε μετώπες αρχαίων ναών όπως στον Παρθενώνα και στο ναό του Απόλλωνα στους Δελφούς.

Επίσης τέτοιες παραστάσεις, του αγώνα μεταξύ της Αθηνάς και του Εγκέλαδου βρίσκονται σε πολλά αγγεία καθώς επίσης κοσμούταν και ο πέπλος της Αθηνάς στα Παναθήναια.

Ο Εγκέλαδος ήταν κατά τους αρχαίους Έλληνες η ιδεατή ανθρωπόμορφη θεότητα, αλλά και αρχική αντίληψη της έννοιας του Σεισμού και ιδιαίτερα εκείνου του Ηφαιστειακού εκ του οποίου τόσο έντονα είχε δεινοπαθήσει ο ελλαδικός χώρος.

Ο Εγκέλαδος  απέκτησε από την γυναίκα του την Έχιδνα αρκετά παιδιά,

Αυτά ήταν οι Γοργόνες, η Σφίγγα, η Λερναία Ύδρα, ο Γηρυόνης, ο Κέρβερος και άλλα μυθικά «τέρατα» (προφανώς γεωλογικά φαινόμενα) που και είχαν ταλαιπωρήσει τους αρχαίου Έλληνες.

Οι αρχαίοι Έλληνες θεωρούσαν τον Ποσειδώνα ως το θεό της θάλασσας, συχνά όμως συνέδεαν το θεό αυτό και με τους σεισμούς.

Πίστευαν ότι χτυπούσε το πόδι του ή χτυπούσε τη Γη με την τρίαινα του για να δημιουργήσει ένα σεισμό.

Αυτή η ικανότητά του να δημιουργεί τους σεισμούς του χάρισε τον τίτλο: “Τινάκτωρ της Γαίας”.Στην αρχαία Ελλάδα κάποιοι υποστήριζαν ότι οι σεισμοί προκαλούνται και από τον αρχηγό των αρχαίων θεών, το Δία.

Η θεωρία αυτή, ότι ο θεός Δίας στέλνει τους σεισμούς,

Αντικαταστάθηκε αργότερα με απόψεις που διατύπωσαν αρκετοί φιλόσοφοι, τα κείμενα των Ελλήνων φιλοσόφων, οι οποίοι, όχι μόνον κατέγραψαν, αλλά επιχείρησαν με ξεχωριστή επιτυχία να ερμηνεύσουν το φαινόμενο.

Ο Θαλής ο Μιλήσιος (624-546 π.Χ.), ένας από τους πλέον επιφανείς Ίωνες φιλόσοφους, θεωρούσε το νερό αιτία για τη γένεση των σεισμών.

Πίστευε ότι η Γη πλέει μέσα στους ωκεανούς και ότι οι κινήσεις της θάλασσας προκαλούν το φαινόμενο, όπως το πλοίο μέσα σε τρικυμία. Ακολουθεί ο μαθητής του Αναξίμανδρος (611-546 π.Χ.), οποίος είχε ασχοληθεί ιδιαίτερα με το θέμα.

Όπως διαβάζουμε μάλιστα στον Κικέρωνα, είχε επισκεφτεί τη Σπάρτη το 550 π.Χ και είχε προβλέψει το μεγάλο σεισμό.

Οι Σπαρτιάτες τον άκουσαν και σώθηκαν, αφού είχαν διανυκτερεύσει στο ύπαιθρο.

Λίγο αργότερα, ο Αναξιμένης ο Μιλήσιος (585-528 π.Χ.) γράφει σε κάποιο από τα σωζόμενα αποσπάσματα των έργων του: “Ο σεισμός γίνεται από αλλοιώσεις της γης, από μεταβολές της, λόγω της θερμάνσεως και της ψύξεώς της”.

Μερικές δεκαετίες αργότερα, στις αρχές του 5ου αιώνα π.Χ., ο μαθητής του, ο Αναξαγόρας ο Κλαζομένιος σημειώνει: “Εμπλέκεται ο αέρας που είναι επάνω στη γη με εκείνον που είναι κάτω από αυτή και κάνουν τη γη να σαλεύει”.

Έκτοτε πολλές ήταν, οι απόψεις έρευνες που συνεχίζουν και μέχρι σήμερα για τον έλεγχο του φαινομένου.